14 Νοε 2010

Εκλέγειν Ελληνικώς: Και η ψήφος έχει την ιστορία της!

  Η λέξη ψήφος, αρχικά, προσδιόριζε τη μικρή λεία πέτρα (εξ' ου και το ψηφιδωτό) την οποία χρησιμοποιούσαν για την καταμέτρηση εκλογικών προτιμήσεων. Σε κάθε εκλογικό τμήμα υπήρχαν τόσες κάλπες όσοι και οι υποψήφιοι. 
   Οι κάλπες ήταν ορθογώνια μεταλλικά κουτιά, σαν τους γκαζοτενεκέδες. Ήταν κλειστά απ' όλες τις πλευρές, εκτός από μία τρύπα στην οποία υπήρχε ένας χοανωτος σωλήνας. Μέσα σ' αυτό το σωλήνα, που είχε διάμετρο 12 εκατοστών, ο ψηφοφόρος έβαζε το χέρι του και έριχνε το σφαιρίδιο. Το σφαιρίδιο επιλέχτηκε το 1864 ύστερα από εισήγηση των Επτανήσιων πληρεξουσίων στη Β’ Εθνική Συνέλευση (εφαρμοζόταν στο Ιόνιο κράτος, με ρίζες στην περίοδο της ενετοκρατίας). Με επιμονή τους, μάλιστα, περιλήφθηκε στο Σύνταγμα και η καθολικότητα του δικαιώματος του εκλέγειν.    
  Η κάθε κάλπη χωριζόταν εσωτερικά σε δύο μέρη που αντιστοιχούσαν, εξωτερικά, σε δύο χρώματα, το άσπρο (θετική ψήφος) και το μαύρο (αρνητική ψήφος) που έγραφαν αντίστοιχα ΝΑΙ και ΟΧΙ. Ο ψηφοφόρς έβαζε το χέρι του μέσα στο σωλήνα και επέλεγε προς ποια πλευρά θα ρίξει το σφαιρίδιο, προς το ΝΑΙ (λευκό) ή προς το ΟΧΙ (μαύρο)

  Το Σύνταγμα του 1864 όρισε το σύστημα της ψηφοφορίας διά σφαιριδίου. Αν και το Σύνταγμα του 1911 το κατήργησε, χρησιμοποιήθηκε και στις εκλογές του Μαρτίου 1912 και διατηρήθηκε έως και τις βουλευτικές εκλογές του 1920.  

Δαγκωτό
 Ο ψηφοφόρος έπρεπε να περάσει από όλες τις κάλπες και να πάρει από τον υπάλληλο που στεκόταν μπροστά από κάθε κάλπη το σφαιρίδιο. Ο κάθε υπάλληλος φώναζε δυνατά το όνομα του υποψήφιου. Ο ψηφοφόρος έριχνε σε όλες τις κάλπες την ψήφο στο μαύρο τμήμα της κάλπης, ενώ , μόνο, σε μία έριχνε το σφαιρίδιο στο λευκό. Για να γνωρίζουν τον ακριβή αριθμό και να αποφύγουν λαθροχειρίες η θετική ψήφος ήταν, συνήθως, δαγκωμένη, για να αναγνωρίζεται στην καταμέτρηση.
 Πολλοί ψηφοφόροι που είχαν ιδιαίτερο λόγο να φαίνεται η ψήφος τους, δάγκωναν το σφαιρίδιο, πριν το ρίξουν λέγοντας: «Να, μαύρο και δαγκωτό», δηλαδή μαύρισε τον τάδε υποψήφιο. Άλλοι, πάλι, έριχναν σφαιρίδια με το όνομα τους ή και επιχρυσωμένα και έτσι έβαζαν σε μπελάδες τις εφορευτικές επιτροπές, που μάλωναν, αν τα σφαιρίδια αυτού του τύπου ήταν έγκυρα ή άκυρα. 

Μαυρίζω - Τους μαυρίσανε
 Η τρύπα της «κάλπης» όπου έμπαινε το χέρι ήταν μία, ώστε να μην καταλαβαίνει ο άλλος, που θα σε έβλεπε, αν ψηφίζεις προς το άσπρο ή προς το μαύρο. Έτσι, ο ψηφοφόρος, βάζοντας το χέρι, έριχνε την ψήφο δεξιά ή αριστερά. Ήταν και βαμμένη μισή άσπρη και μισή μαύρη. Απ' αυτόν το χαρακτηρισμό μαύρο - άσπρο ξεκινάνε και οι παροιμιώδεις εκφράσεις: «Τους μαυρίσανε» ή «αυτός έφαγε μαύρο» και άλλοι ανάλογοι χαρακτηρισμοί της εκλογικής αποτυχίας!!

Πηγές: www.asxetos.gr
            www.ethnos.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.