Ο επιβλητικός Ταΰγετος!

   Ο Ταΰγετος ή Πενταδάκτυλος, είναι η υψηλότερη οροσειρά της Πελοποννήσου, εκτεινόμενη μεταξύ των λεκανών Μεγαλόπολης - Ευρώτα και Μεσσηνίας. Η κορυφή του έχει ύψος 2.407 μέτρα και ονομάζεται Αγιολιάς ή Προφήτης Ηλίας, από το ομώνυμο εκκλησάκι που κτίσθηκε κοντά στη κορυφή, ενώ στα αρχαία χρόνια ονομαζόταν Ταλετός.

   Το όνομα του Ταϋγέτου προέρχεται από την αρχαία ελληνική μυθολογία και τη νύμφη Ταϋγέτη, μία από τις Πλειάδες, κόρες του Άτλαντα και της Πλειόνης. Αν και το όνομα είναι προελληνικό και είναι δύσκολη η ετυμολογία του, σύμφωνα με τον Ησύχιο τον Αλεξανδρέα (γραμματικός του 5ου μ.Χ. αιώνα), προέρχεται από τη λέξη Ταϋς (=μέγας) και τη ρίζα –γα.

  Σύμφωνα με το μύθο, η Ταϋγέτη είχε ένα γιο από το Δία, το Λακεδαίμονα. Σύμφωνα με άλλη παράδοση όμως, ήταν σύζυγος του Λακεδαίμονα και είχαν δύο γιους, τον Ίμερο και τον Ευρώτα. Το όνομα της αναφέρεται συχνά στην ακολουθία της θεάς Αρτέμιδος, και ήταν τοπική θεότητα της οροσειράς του Ταϋγέτου. Η δεύτερη ονομασία "Πενταδάκτυλος" προέκυψε στα βυζαντινά χρόνια από τα πέντε αντερείσματα που παρουσιάζει η οροσειρά στην ανατολική πλευρά, ενώ κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας επικράτησε η ονομασία Ζυγός του Μελιγού, από το σλαβικό φύλο των Μελιγγών οι οποίοι, μαζί με τους επίσης σλαβόφωνους Εζερίτες, κατοικούσαν εκεί. Στα χρόνια της Επανάστασης του 1821, η οροσειρά λεγόταν "Αγιολιάς ο μακρυνός", από το μεγάλο μήκος της οροσειράς, έως ότου τελικά ξαναπήρε το αρχαίο όνομα, Ταΰγετος. Από τους Έλληνες ναυτικούς που λαμβάνουν την κορφή του σε διοπτεύσεις ονομάζεται "βουνό της Μάνης".

    Η οροσειρά του Ταΰγετου έχει μήκος 115 χιλιόμετρα, μέγιστο πλάτος 30 χιλιόμετρα και έκταση 2.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα, η οποία συγκροτείται από τέσσερα κύρια τμήματα: α)τον Βόρειο (προς την Μεγαλόπολη), β) τον Μέσο Ανατολικό (προς την Σπάρτη), γ) τον Δυτικό και δ) τον Νότιο Ταΰγετο που σχηματίζει τη χερσόνησο της Μάνης η οποία και καταλήγει στο Ακρωτήριο Ταίναρο. Η υψηλότερη κορυφή του ονομάζεται Αγιολιάς ή Προφήτης Ηλίας, έχει ύψος 2.407 μ. και βρίσκεται στο ανώτερο μέρος της τοποθεσίας που ονομάζεται Πυραμίδα, λόγω του χαρακτηριστικού σχήματος της. Ξεκινώντας από τον Προφήτη Ηλία, τη νοτιότερη κορυφή (2407μ) και προχωρώντας προς τον Βορρά, βρίσκουμε τις κορυφές του Σιδηρόκαστρου ( 2228μ), το Σπανακάκι (2024μ), το Νεραϊδοβούνι (2025μ), τα Γούπατα (2031μ), την Αθάνατη ράχη (2360μ), το Χαλασμένο (2203μ), το Λαγανά (1517μ), τη Λεπενού ( 1733μ), τη Γραμμένη πέτρα (1597μ), τις Γούβες (1852μ), το Νεραϊδόβραχο (1660μ) και τα Ξεροβούνια (1852μ). Ο Προφήτης Ηλίας αποτελεί το ψηλότερο σημείο του Ταϋγέτου, αλλά και ολόκληρης της Πελοποννήσου. Επιπλέον, πρόκειται για ένα βουνό νέο σε ηλικία που ακόμη αναπτύσσεται, αφού ανέρχεται κάθε χρόνο κατά ένα εκατοστό, οπότε δεν ξέρουμε τι ανάστημα θα πάρει στους αιώνες.  

   Η χλωρίδα και η πανίδα της περιοχής είναι πολύ ενδιαφέρουσες. Το μεγαλύτερο μέρος της καλύπτεται από έλατα και μαυρόπευκα, ενώ περισσότερα από επτακόσια είδη φυτών συνθέτουν τη σπάνια βλάστηση του Ταϋγέτου, παρά τη σοβαρή καταστροφή που έχει υποστεί από τις πυρκαγιές που έχουν ξεσπάσει κατά καιρούς. Τα αιωνόβια μαυρόπευκα που βρίσκονται διάσπαρτα στο ορειβατικό καταφύγιο και στο δάσος της Βασιλικής είναι ένας φυσικός θησαυρός του Ταϋγέτου. Πρόκειται για δέντρα ηλικίας τριακοσίων έως πεντακοσίων ετών, με διάμετρο κορμού που συχνά ξεπερνάει το ένα μέτρο και είναι υπολείμματα των πανάρχαιων δασών που καταστράφηκαν από μεγάλη δασική πυρκαγιά στις αρχές του 20ου αιώνα. Στον Ταΰγετο φυτρώνουν εικοσιοκτώ τοπικά ενδημικά φυτά, έντεκα ενδημικά που συναντώνται σε ένα ακόμη βουνό και εκατόν είκοσι ενδημικά που υπάρχουν στα ελληνικά βουνά. Επίσης, το βουνό αποτελεί πέρασμα για τα μεταναστευτικά πουλιά.

  Ο Ταΰγετος αποτελείται κυρίως από ασβεστόλιθους και μάρμαρο, είναι αρκετά πλούσιος σε νερά και έχει μεγάλο αριθμό ρεμάτων και μικρών ποταμών. Η ομορφιά της οροσειράς οφείλεται στη σχισμώδη μορφολογία του, αφού περιέχει αναρίθμητα φαράγγια και ορθοπλαγιές, με πιο γνωστά τις χαράδρες του Ριντόμου, της Κοσκάρακας, του Βυρού και της Λαγκάδας. Τα τοπία του Ταϋγέτου επιφυλάσσουν μοναδική ομορφιά για αυτούς που θα τον εξερευνήσουν, και για αυτό το λόγο αποτελεί έναν από τους αγαπημένους προορισμούς των φίλων της πεζοπορίας.

   Το κλίμα του είναι γενικά ηπειρωτικό, με μεγάλες χιονοπτώσεις κατά την διάρκεια τού χειμώνα.

   Ο Ταΰγετος, όπως και τα περισσότερα όρη τής Ελλάδας, αντιμετωπίζει οικολογικά προβλήματα όπως αλόγιστη υλοτόμηση, πυρκαγιές, εκχερσώσεις και υπερβόσκηση που εμπόδισαν την φυσική αναγέννηση των δασών του, αλλά και τις λατομικές δραστηριότητες, τα έργα οδοποιίας και την αυθαίρετη δόμηση που αλλάζουν ανεπανόρθωτα το περιβάλλον του.

     Στις πλαγιές τού Ταϋγέτου βρίσκονται πολυάριθμα μικρά χωριά με ιδιαίτερο τοπικό χρώμα και λειτουργεί ορειβατικό καταφύγιο σε ύψος 1.600 μέτρων. Κάθε χρόνο ανήμερα της γιορτής του Προφήτη Ηλία, πλήθος πιστών σκαρφαλώνουν στην ψηλότερη κορυφή του Ταϋγέτου και ακολουθεί λειτουργία στο ομώνυμο εκκλησάκι. Το θέαμα από αυτό το ύψος είναι πραγματικά μοναδικό, καθώς η κορυφή του βουνού σχηματίζει μια τεράστια σκιά στον Λακωνικό κάμπο (κατά την δύση του ηλίου) σε σχήμα πυραμίδας και αντίστοιχο φαινόμενο παρατηρείται και κατά την ανατολή του ηλίου στον Μεσσηνιακό κόλπο. 

   Ο Ταΰγετος είναι μια οροσειρά μοναδικής ομορφιάς, που με την ποικιλομορφία του, τον ιδιαίτερο χαρακτήρα και τη συνεχή εξέλιξη του εντυπωσιάζει, αλλά ταυτόχρονα με την άπλετη φυσική ομορφιά και το επιβλητικό τοπίο αποπνέει γαλήνη και σταθερότητα.

Πηγές:

www.e-sparta.gr

www.taleton.gr

www.mani.org.gr

www.messinia-guide.gr

el.wikipedia.org